مقایسه انواع آب‌های بسته‌بندی و پرمصرف در ایران و جهان
حقایق آبی
حدود 60 درصد از وزن بدن ما انسان‌ها از آب تشکیل شده است. از این رو، مصرف آب کافی در طول روز، کمک قابل‌توجهی به حفظ و افزایش سلامت عمومی ما خواهد کرد. مصرف حدود 8 تا 10 لیوان آب و مایعات در طول روز می‌تواند به بهبود خونرسانی، عملکرد قلب و کلیه‌ها، بهبود عملکرد دستگاه گوارش در هضم، جذب و دفع مواد زائد و حتی افزایش قدرت تمرکزمان کمک کند. به‌همین دلیل هم در صفحه
«صنایع غذایی» این شماره، به معرفی انواع آب‌های تولیدی در ایران و سایر کشورهای جهان می‌پردازیم تا متوجه شوید آب‌های مختلف با چه هدفی پا به بازار مصرف گذاشته‌اند.
آب معدنی
آب معدنی، انواعی از آب‌های بسته‌بندی است که از چشمه‌های آب خوراکی موجود در دل کوه‌ها استخراج و برای بسته‌بندی روانه کارخانه‌ها می‌شود. به‌طور طبیعی، آب‌های معدنی حاوی مقداری نمک، سولفور، گاز و املاحی مانند روی، کلسیم، آهن و منیزیم هستند. استفاده از آب‌های معدنی برای افرادی که کار فیزیکی زیادی در طول روز انجام می‌دهند یا املاح بدنشان در اثر ورزش و تعریق بیش از حد از دست می‌رود، بسیار مفید خواهد بود. البته به‌خاطر داشته باشید که زیاده‌روی در مصرف آب‌های معدنی به‌دلیل املاح موجود در آنها می‌تواند برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی، دردسرساز شود. این بیماران باید در مورد استفاده و مقدار نوشیدن آب‌های معدنی با پزشک معالج خود مشورت کنند.
آب گازدار
آب‌های گازدار هم معمولا در زیرمجموعه آب‌های معدنی جای می‌گیرند. این آب‌ها علاوه بر املاح موجود در آب‌های معدنی، به‌طور طبیعی حاوی دی‌اکسید کربن هم هستند. در برخی از موارد، کارخانه‌های تولید آب معدنی برای جذب مشتری، با روش‌های مصنوعی هم اقدام به تزریق دی‌اکسید کربن در آب و گازدار کردن آن می‌کنند. این گاز، نه ضرری برای بدن دارد و نه فایده‌ای. درواقع، آب‌های گازدار تنها با هدف ایجاد تنوع در سبد کالا و ترک مصرف نوشابه‌های گازدار سرشار از شکر، تولید و روانه بازار شده‌اند. مصرف آب‌های گازدار به افرادی که بیش از اندازه نفخ می‌کنند، به ریفلاکس مبتلا هستند یا دوران بارداری را پشت سر می‌گذارند، چندان توصیه نمی‌شود زیرا می‌توانند باعث تشدید مشکلات گوارشی در آنها شوند.
آب‌های شیرین
آب‌های شیرین با هدف کاهش مصرف انواع کولا در کشورهای اروپای غربی و آمریکا، وارد بازار صنایع غذایی شدند. این آب‌ها، 2 نوع هستند؛ نوع اول آنها، 33 گرم قند و 125 کیلوکالری انرژی در هر 630 گرم خود دارند و با ویتامین‌های مختلف هم غنی شده‌اند. این آب‌ها با ویتامین‌هایی که بیشترین کمبود آنها بین مردم کشور تولیدکننده‌شان گزارش شده، غنی‌سازی می‌شوند. نوع دوم این آب‌ها هم حدود 100 کیلوکالری انرژی و 24 گرم قند در هر 630 گرم خود دارند. این نوع آب‌های شیرین با انواع آنتی‌اکسیدان‌ها غنی شده‌اند. مصرف آب‌های شیرین و غنی‌شده می‌تواند عادت به خوردن نوشابه‌های بسیار پرکالری را تعدیل کند و کم‌کم از بین ببرد. برخی از انواع آب‌های شیرین، حاوی دی‌اکسیدکربن هم هستند تا بتوان آنها را به‌سادگی جایگزین نوشابه در میز غذا کرد.
آب مقطر
آب مقطر، آب پاستوریزه، استرلیزه و بدون هر نوع ماده معدنی مانند کلسیم، سدیم یا پتاسیم برای گروهی از نوزادان یا بیماران کبدی و کلیوی مناسب است و استفاده محدودی در سراسر جهان دارد و قیمت آن نسبتا بالاست.
آب طعم‌دار
انواع آب‌های طعم‌دار با طعم میوه‌های مختلف و کمی شیرین، برای کاهش مصرف نوشابه‌های معمولی و افزایش فرهنگ نوشیدن آب، وارد بازار شده‌اند. برخی از افراد نمی‌توانند آب ساده بنوشند و با مصرف آب‌های ساده و بدون طعم، دل‌درد می‌گیرند یا وضع گوارشی‌شان به هم می‌ریزد. از این رو، با حذف یا کم کردن آب در برنامه غذایی روزانه خود، بدنشان را با کم‌آبی و عوارض ناشی از آن مانند یبوست یا از دست دادن تمرکز، روبرو می‌کنند. این افراد می‌توانند از آب‌های طعم‌دار که با اسانس انواع میوه‌ها، طعم‌دار شده‌اند، استفاده کنند. البته حواستان باشد که هرچند کالری آب‌های طعم‌دار به اندازه کالری آبمیوه‌ها یا نوشابه‌ها نیست، اما این محصولات مانند آب‌های ساده بدون کالری هم نیستند و مصرف مداوم و طولانی‌مدت آنها می‌تواند با تحمیل کالری اضافی به بدن، شرایط ابتلا به اضافه‌وزن را فراهم کند.
آب چشمه
آب‌های چشمه یا قنات، انواعی از آب‌های بسته‌بندی در کشورهای اروپایی و آمریکا، معروف به Spring Water هستند. براساس اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا، آب‌هایی که با عنوان آب چشمه به فروش می‌رسند، باید به‌طور مستقیم از آب‌های زیرزمینی قابل‌شرب برداشت و بدون هیچ‌گونه فرآوری خاصی، بسته‌بندی شوند. این آب‌ها، حاوی 3 نوع ماده معدنی کلسیم، پتاسیم و فلوئورید هستند. مصرف چنین آب‌هایی به افرادی که در فصل‌های گرم سال، بیش از اندازه تعریق می‌کنند، توصیه می‌شود اما به افرادی با سابقه بیماری سنگ کلیه، توصیه نمی‌شود.
آب اکسیژن‌دار
آب اکسیژن‌دار، نوع جدیدی از آب‌های بسته‌بندی موجود در بازار است که اکسیژن با فشار فراوانی لابه‌لای مولکول‌های آب آن تزریق می‌شود. هر چند تولیدکنندگان این آب‌ها، مدعی هستند محصولاتشان برای سلامت قلب و عروق با افزایش اکسیژن‌رسانی به عروق خونی مفید است، هنوز هیچ مدرک علمی و دقیقی دال بر این ادعا، منتشر نشده است. ادعاهایی مانند افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن، جذب بهتر داروها یا بهبود عملکرد سیستم گوارشی با مصرف این آب هم هنوز ثابت نشده است اما افرادی که آب اکسیژن‌دار را مصرف می‌کنند، بیشتر حس دهانی خوبی از نوشیدن این آب به دست می‌آورند و احساس تازگی در دهان و گلوی خود می‌کنند.
منبع: Bodyecology
نگاه متخصص صنایع غذایی
دکتر محمدحسین عزیزی
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
خطر آب گازدار برای بیماران گوارشی
خیلی از افراد علاقه چندانی به نوشیدن آب ندارند و آبمیوه‌های شیرین و پرکالری یا نوشابه‌های گازدار را جایگزین آب، به‌خصوص هنگام خروج از منزل کرده‌اند. به‌همین دلیل هم ایده تولید و عرضه انواع آب‌های طعم‌دار و گازدار برای جذب ذائقه‌های مختلف مطرح شد. آب‌های طعم‌دار با کمی اسانس خوراکی مجاز و آب‌های گازدار هم با مقداری گاز کربنیک، ترکیب می‌شوند. هیچ کدام از این محصولات، مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کنند و تنها مساله‌ای که در این میان مطرح می‌شود، ممنوعیت یا محدودیت مصرف آب‌های گازدار برای بیماران مبتلا به انواع ناراحتی‌ها یا زخم‌های گوارشی است. این بیماران باید همان‌طور که از مصرف نوشابه‌های گازدار خودداری می‌کنند از مصرف انواع آب‌های گازدار هم پرهیز یا مصرف این محصولات را به موارد بسیار خاص، محدود کنند. به‌علاوه، در مواردی هم افزایش احتمال پوسیدگی دندان‌ها با مصرف آب‌های گازدار که دارای اسیدیته بالاتری هستند عنوان می‌شود. آب‌های طعم‌دار هم به دلیل اسانس‌شان حاوی شکر یا کالری بالایی نیستند و می‌توانند گزینه مناسبی برای افرادی باشند که تحمل مصرف آب ساده را ندارند. تنها نکته‌ای که در این میان هم مطرح می‌شود، این است که مصرف آب‌های طعم‌دار نباید به عادت غذایی برای بچه‌ها، بیماران، افراد دچار نقص سیستم ایمنی یا خانم‌های باردار تبدیل شود زیرا این گروه از افراد به‌دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی بدنشان باید از مصرف هرگونه خوراکی با ترکیب‌های مصنوعی تاحد امکان دوری کنند.
